Hệ xương khớp chịu ảnh hưởng lớn từ chế độ ăn hàng ngày, trong đó một số thực phẩm chứa chất kích thích viêm, cản trở hấp thụ khoáng chất hoặc tăng áp lực cơ học lên khớp. Việc nhận diện chính xác các loại thực phẩm không tốt cho xương khớp giúp giảm nguy cơ viêm sưng, thoái hóa và đau nhức kéo dài. Dưới sự tham vấn của Ông Nguyễn Thành Danh – truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông với hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị bệnh lý xương khớp – bài viết tập trung phân tích cơ chế gây hại của từng nhóm thực phẩm, dựa trên y học hiện đại và Đông y.
Thực phẩm ngọt
Đường tinh luyện trong thực phẩm ngọt kích thích cơ thể sản sinh cytokine – chất trung gian gây viêm mạnh mẽ tại khớp. Phản ứng này làm sụn khớp bị ăn mòn dần, tăng mức độ đau ở người viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa. Đồng thời, calo rỗng từ đường đẩy nhanh quá trình tích mỡ, tạo áp lực cơ học lên cột sống và khớp gối.
Các đồ ăn không tốt cho xương khớp chứa đường tinh luyện cần tránh bao gồm:
- Bánh ngọt, bánh kem, kẹo cứng và kẹo dẻo.
- Nước ngọt có gas, nước tăng lực đóng chai.
- Mứt trái cây công nghiệp, trái cây sấy tẩm đường.
- Ngũ cốc ăn sáng ngọt, sữa chua hương trái cây, trà sữa trân châu, sữa đặc có đường, siro trái cây cô đặc.
Thực phẩm quá mặn
Muối natri dư thừa cạnh tranh với canxi tại ruột, làm giảm hấp thụ khoáng chất thiết yếu cho xương. Lượng muối tích tụ còn thúc đẩy hình thành tinh thể urat tại khớp, gây viêm cấp tính và tăng nguy cơ loãng xương theo thời gian. Ở người đã có bệnh lý, muối làm rối loạn cân bằng điện giải, dẫn đến phù nề mô mềm quanh khớp và giảm phạm vi vận động.
Các thực phẩm chế biến sẵn chứa muối ẩn cao cần hạn chế:
- Mì ăn liền, mì xào gói.
- Xúc xích, lạp xưởng, thịt hun khói.
- Khô cá, cá mắm, khô mực.
- Dưa muối, cà muối, kim chi công nghiệp.
- Snack khoai tây mặn, bim bim các loại.
Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa
Quá trình chiên ở nhiệt độ cao biến chất béo bão hòa thành lipid peroxide và aldehyde – hợp chất oxy hóa mạnh gây tổn thương nội mạc mạch máu và kích thích viêm mãn tính tại khớp. Chất béo chuyển hóa còn làm tăng LDL-cholesterol, đẩy nhanh thoái hóa sụn. Thói quen tiêu thụ đồ chiên rán thường xuyên dẫn đến béo phì, tăng tải trọng lên khớp chịu lực.
Các món ăn chiên đi chiên lại nhiều lần đặc biệt cần tránh:
- Gà rán, cánh gà chiên nước mắm.
- Khoai tây chiên, khoai lang chiên.
- Mì xào giòn, bún xào hải sản.
- Bánh chiên bột mì, bánh bao chiên.
- Cá chiên giòn, tôm chiên bột.
Thịt đỏ và nội tạng động vật
Thịt đỏ chứa purin cao chuyển hóa thành acid uric tại gan. Khi nồng độ acid uric vượt 7 mg/dL, tinh thể muối urat lắng đọng tại khớp ngón chân, khớp gối, gây viêm đau dữ dội – nguyên nhân chính của bệnh gout. Nội tạng động vật còn chứa cholesterol bão hòa, làm dày thành mạch và giảm tưới máu đến sụn khớp.
Các loại thịt đỏ và nội tạng cần hạn chế nghiêm ngặt:
- Thịt bò, thịt bê, thịt cừu.
- Gan, tim, lòng heo.
- Óc heo, dạ dày bò.
- Thịt dê, thịt thú rừng.
Rượu bia, nước ngọt có gas, đồ uống chứa caffeine
Rượu bia ức chế tái hấp thu canxi tại thận, đồng thời làm tăng bài tiết khoáng chất qua nước tiểu. Caffeine trong cà phê và trà đặc cạnh tranh vị trí gắn canxi tại ruột non. Nước ngọt có gas chứa phosphoric acid làm mất cân bằng tỷ lệ canxi-phospho trong xương.
Các đồ uống gây hại trực tiếp cho hệ xương:
- Rượu vang đỏ, bia hơi, bia lon.
- Nước ngọt có gas hương cola, soda chanh.
- Cà phê đen đậm đặc, trà đặc pha lâu.
- Nước tăng lực chứa caffeine và taurine.
Nhóm thực phẩm khác gây hại tiềm ẩn
Một số thực phẩm tưởng lành mạnh nhưng chứa axit oxalic hoặc tính hàn theo Đông y, làm tăng tích tụ tinh thể tại khớp và kích hoạt phản ứng viêm. Ông Nguyễn Thành Danh nhấn mạnh cần kiểm soát lượng tiêu thụ để tránh tái phát triệu chứng.
Các thực phẩm cần lưu ý bổ sung:
- Thịt gia cầm công nghiệp chứa hormone tăng trưởng gây viêm mãn tính.
- Hải sản vỏ cứng như tôm, cua, mực do tính hàn làm co rút gân cơ quanh khớp.
- Thực phẩm lên men công nghiệp như dưa muối, cà muối chứa natri nitrit và axit oxalic.
- Rau củ giàu axit oxalic: rau bina, củ cải đường, việt quất.
Việc loại bỏ dần các thực phẩm không tốt cho xương khớp giúp giảm tải viêm, bảo vệ sụn và duy trì mật độ xương. Để hỗ trợ phục hồi tự nhiên, Dược Bình Đông giới thiệu sản phẩm Thảo Linh Tiên – bài thuốc Đông y từ 12 vị thảo dược quý, được Ông Nguyễn Thành Danh trực tiếp gia giảm theo thể trạng từng người, giúp giảm đau nhức, tăng cường tuần hoàn tại khớp mà không gây tác dụng phụ. Liên hệ ngay chuyên gia để được tư vấn lộ trình phù hợp.
Thông tin của Lương y Nguyễn Thành Danh
Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Bệnh viện Tâm Anh, Medlatec
Lương Y Nguyễn Thành Danh 